WhoDis: wie zet polarisatie aan en waarom?

Justice for Prosperity

Justice for Prosperity is een non-profit met een hoofdkantoor in Amsterdam en wereldwijd actief. Postma werkte eerder bij de AIVD, NCTV en de VN in New York. ‘We zien steeds vaker dat groepen en onderwerpen worden geïnstrumentaliseerd om angst te zaaien. Angst en identiteit worden een verdienmodel voor macht en geld.’ De organisatie richt zich op bescherming en uitleg voor groepen die vaak doelwit zijn, zoals de lhbtiq-gemeenschap, vrouwen en migranten. Wie zit er achter de aanvallen, hoe werkt het mechanisme en welke belangen spelen mee? Daarbij combineert Justice for Prosperity OSINT (open source intelligence) met veldwerk.

WhoDis

Deze werkwijze komt samen in WhoDis. De tool volgt online ruzies, haatgolven en polariserende onderwerpen over meerdere platforms en laat je met een tijdschuif teruggaan naar het begin: van de grote wolk aan berichten, via influencers en verspreiders (multipliers), naar de firestarter die het startschot gaf. ‘Daarna trekken we aan het touwtje: wie zit erachter en welke belangen spelen mee?’ legt Postma uit. ‘Hierin bestuderen we vier hoofdgroepen: extremisten en influencers die de angst zichtbaar maken; een politieke laag die er electoraal van profiteert; ultraconservatieve (vaak religieuze) organisaties met langetermijnagenda’s; en groot geld dat baat heeft bij deregulering. WhoDis brengt die keten in kaart en de belangen en geldstromen in beeld. In Ivoorkust leidde zo’n terugzoekactie van één haatpost binnen een uur naar geldstromen richting Rusland.’

Ondersteuning van SIDN fonds

De steun van SIDN fonds was doorslaggevend, zegt Postma: ‘Zonder SIDN fonds waren we hier niet gekomen. Met de financiële steun konden we de basis van WhoDis automatiseren, waardoor we platformoverstijgend polarisatie detecteren en bevindingen sneller kunnen duiden in media en debat. Het vertrouwen vanuit het fonds werkte bovendien als extra zetje om door te pakken. Ook het netwerk hielp mee. We hebben contacten kunnen leggen met experts in het werkveld, maar ook met collega-ngo’s die soortgelijke projecten doen. Zo zijn we een samenwerking aan het verkennen met Beeld en Geluid in Hilversum.

Mieke van Heesewijk, SIDN fonds: ‘Met het project WhoDis draagt Justice for Prosperity bij aan een transparanter digitaal domein, waarin burgers beter geïnformeerd zijn over de oorsprong en dynamiek van online polarisatie. SIDN fonds ondersteunt dit initiatief omdat het op innovatieve wijze inzicht biedt in hoe toxische narratieven ontstaan en welke belangen daarachter schuilgaan. Door deze mechanismen zichtbaar te maken, versterkt het project de digitale autonomie van burgers en draagt het bij aan een weerbare, goed geïnformeerde samenleving.’

En dan?

Weten waar een haatgolf vandaan komt, roept meteen de vraag op wat je ermee doet. ‘Publiceren is zelden stap één,’ legt Postma uit. ‘Eerst bepaal je het doel: wil je dat het stopt, dan kan het nodig zijn even op informatie te blijven zitten om bewijzen veilig te stellen, netwerken en geldstromen verder in kaart te brengen. Soms gebruik je de bevindingen juist om het publiek te waarschuwen en te informeren – in Nederland gebeurt dat nu rond de verkiezingen, samen met Stichting Weerbare Democratie. Het spanningsveld blijft lastig, zeker bij schokkende dossiers (zoals in Ivoorkust). Vaak bereik je het meest door eerst stil en doelgericht te werken. Het doel is niet publiciteit; het doel is dat het stopt.’